Volgende pagina >>
Hoofdstuk 5
Slotbeschouwing
Tot nu toe ontbrak een synthese over een bijzonder deel van de gemeente Schoten.
Het stond meer dan 6OO jaar onder de hoede van de Cisterciënsers van de abdij van
Villers-la-Ville. Een wonderlijk verhaal dat doorheen oorlog en vrede en de
wisselvalligheden van de conjunctuur zou uitmonden in de creatie van een residentiële
villawijk.
De bodem behoort tot de Kempen en droeg een typisch heide- en boslandschap. Pachters
ontgonnen hier en daar de schrale grond en brachten deze door noeste arbeid bij beetjes in
cultuur.
Het domein van Villers was dun bevolkt en zou dat tot aan de vooravond van de Eerste
Wereldoorlog blijven. De mulle zandwegen kronkelden over het land en de Kempische hoeves
met strooien dak en schaapskooi lagen spaarzaam gespreid.
Centraal in deze uitbating stond de provisorij van de monniken. Villershof waakte over het
wel en wee van zijn ingezetenen.
Deze residentie behield grotendeels haar traditionele Brabantse bouwstijl en
trapgevelcondstructie. Het huidig gebouw gaat terug tot de eerste helft van de I6de eeuw,
toen ook het kasteel van de wereldlijke heren van Schoten werd opgericht. Elf grote
pachthoeven stonden in voor de exploitatie van het domein.
Het kasteeltuin oorspronkelijk naar Italiaanse snit, zal in de I7de eeuw het Frans model
volgen waar de symmetrie wordt afgewisseld door de aanleg van verschillende
"charmes". Vanaf de I9de eeuw zal de komst van de Engelse tuin, die de
herontdekking van de natuur inluidt, ten onzent navolging vinden. De kasteelparken van
Schoten weerspiegelen vandaag deze evolutie.
In schril contrast hiermee verschenen aan de rand vanaf de Renaissance de eerste lusthoven
met zorgvuldig aangelegde tuinen en parken. De Franse Revolutie veroorzaakte een breuk. De
monniken verdwenen maar het grootgrondbezit bleef. Na het vertrek van de Franse bezetter
vestigden zich ondernemers op Villershof. Ze zagen in het domein nieuwe
exploitatiemogelijkheden.Het laatste kwart van de I9de eeuw werd Villershof, een adellijke
residentie, en zou dat, met een korte onderbreking, blijven tot na I945.
De natuur bleef
gelukkig de overhand houden, al evolueerde het oorspronkelijke landschap naar steeds meer
bos, vooral dennen, en naar minder heibegroeiing. Deze nog grotendeels ongerepte ruimte
oefende rond de eeuwwisseling een grote aantrekkingskracht uit op de gegoede Antwerpse
burgerij. Reeds vanaf de I6de eeuw had de metropool haar aanwezigheid gemanifesteerd door
de komst van kooplieden en adellijke renteniers die op de betere gronden hun hoven van
plaisantie bouwden. Een veilige belegging in grond verzekerde hen in de week-ends en in de
zomer van de geneugte. van het "dolce farniente" . Aldus groeide een
grootgrondbeit dat tot in de 2Oste eeuw het uitzicht van de gemeente mee zou bepalen. Ca
I83O controleerden twaalf eigenaars 64pct van Schoten. In een krans rond de stad lagen er
bij de 4OO van deze buitenverblijven.
Deze levensstijl kreeg een nieuw élan toen de stad uit haar voegen barstte.
Gronsdspeculanten openden in I9O4 een villapark op Schotenhof met een hotel-restauranht
als aantrekkingspool.De villas in de stijl van de cottage, het eclectisme en de Art
Nouveau en de Nieuwe Zakelijkheid droegen samen met een select gezelschap van eigenaars
bij tot de homogeniteit van de wijk.
In deze eenheid groeide verscheidenheid door het optreden van Dom Bosschaerts. Deze
dynamische figuur, zijn tijd ver vooruit,legde de basis voor het ontstaan van
Koningshof.Victor de Beukelaer en enkele vrienden zullen in dezelfde geest - Vlaams en
kristelijk- een eigen specifiek villapark uitbouwen. Na de Tweede Wereldoorlog gaven
nieuwe verkavelingen het ontstaan aan Berkenrode en het Lindenhof.
Vandaag sluit deze residentiële woonzone aan bij gelijkaardige ontwikkelingen in de
aangrenzende gemeenten. Samen met enkele resterende privé- en openbare parken vormen zij
de groene long van de randstad.
Een recent initiatief heeft er voor gezorgd dat het Villershoff als monumentale getuige
van een bewogen verleden, naast het kasteel van de Heren van Schoten, gerenoveerd werd en
bewaard voor het nageslacht.L Anderzijds leidde een tweede gelukkige beslissing, die
getuigde van inzicht en moed, tot het herstel van de oorspronkelijke fauna en flora in ht
uitgestrekte natuurpark Botermelcka Garenne.
Volgende pagina >>